Zarządzanie najistotniejszymi typami ryzyka w przypadku występowania danego typu ryzyka w PZU i PZU Życie jest przeprowadzane na poziomie scentralizowanym. Dotyczy to ryzyka rynkowego, kredytowego i koncentracji w zakresie działalności lokacyjnej i działalności reasekuracyjnej oraz ryzyka płynności. W przypadku ryzyka ubezpieczeniowego i operacyjnego jest ono zarządzane na poziomie każdej ze spółek ze względu na charakter działalności.
Zarządzanie ryzykiem w PZU i PZU Życie koncentruje się na identyfikacji istotnych ryzyk występujących w danych obszarach działalności, ocenę i zarządzaniem nimi poprzez odpowiednie limitowanie (określanie apetytu na ryzyko), monitorowanie, raportowanie, jak również jasne określenie obowiązków i odpowiedzialności za zarządzanie ryzykiem w danym obszarze.
PZU i PZU Życie kontrolują poszczególne typy ryzyka zarówno poprzez analizę ilościową (np.: kwantyfikacja ryzyk na bazie modeli), jak również analizę jakościową. Na tej podstawie PZU i PZU Życie określają swój profil ryzyka i ekspozycje na poszczególne typy ryzyka.
Definicja poszczególnych typów ryzyka
Ryzyko ubezpieczeniowe - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych w związku z niewłaściwymi założeniami dotyczącymi wyceny i tworzenia rezerw.
Ryzyko rynkowe – ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające bezpośrednio lub pośrednio z wahań poziomu i wahań zmienności rynkowych cen aktywów, zobowiązań i instrumentów finansowych.
Ryzyko kredytowe - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany sytuacji finansowej wynikające z wahań zdolności kredytowej emitentów papierów wartościowych, kontrahentów i wszelkich dłużników.
Ryzyko koncentracji – ryzyko wynikające z braku dywersyfikacji portfela aktywów lub z dużej ekspozycji na ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczego emitenta papierów wartościowych, kontrahenta lub dłużnika.
Ryzyko operacyjne – możliwość poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.
Ryzyko braku zgodności (compliance) – ryzyko poniesienia sankcji prawnych, powstania strat finansowych bądź utraty reputacji lub wiarygodności wskutek niezastosowania się spółki, pracowników spółki lub podmiotów działających w jej imieniu do przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez spółkę standardów postępowania, w tym norm etycznych.
6.7.1. Ryzyko ubezpieczeniowe (ubezpieczenia majątkowe i osobowe oraz ubezpieczenia na życie)
Ryzyko ubezpieczeniowe w PZU i PZU Życie obejmuje:
- w przypadku ubezpieczeń majątkowych i osobowych (PZU):
- ryzyko składki - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmienności w zakresie występowania, częstotliwości i skali ubezpieczanych zdarzeń,
- ryzyko rezerw - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmienności w zakresie występowania wypłat odszkodowań i ich kwot,
- ryzyko długowieczności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynnika umieralności, tendencji współczynnika umieralności lub jego zmienności, w przypadku gdy spadek współczynnika umieralności prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych,
- ryzyko rewizji wysokości rent - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników korygujących stosowanych do ubezpieczeń rentowych, tendencji tych współczynników lub ich zmienności, w związku ze zmianami otoczenia prawnego lub stanu zdrowia ubezpieczonej osoby,
- ryzyko związane z wysokością ponoszonych kosztów – ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie wydatków ponoszonych na obsługę umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji, tendencji tych wydatków lub ich zmienności,
- ryzyko katastroficzne - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze znacznej niepewności założeń dotyczących wyceny i tworzenia rezerw, związanych z ekstremalnymi lub wyjątkowymi zdarzeniami. - w przypadku ubezpieczeń na życie (PZU Życie):
- ryzyko śmiertelności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian poziomu, trendu lub zmienności współczynnika umieralności, w przypadku gdy jego wzrost prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych,
- ryzyko długowieczności - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynnika umieralności, tendencji współczynnika umieralności lub jego zmienności, w przypadku gdy spadek współczynnika umieralności prowadzi do zwiększenia wartości zobowiązań ubezpieczeniowych,
- ryzyko zachorowalności (niezdolności do pracy) - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników niezdolności do pracy, chorobowości i zachorowalności, tendencji tych współczynników lub ich zmienności,
- ryzyko związane z wysokością ponoszonych kosztów - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie wydatków ponoszonych na obsługę umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji, tendencji tych wydatków lub ich zmienności,
- ryzyko związane z rezygnacjami z umów - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze zmian w poziomie współczynników rezygnacji z umów, zamykania, odnawiania i wykupów polis lub zmienności tych współczynników,
- ryzyko katastroficzne - ryzyko straty lub niekorzystnej zmiany wartości zobowiązań ubezpieczeniowych, wynikające ze znacznej niepewności założeń dotyczących wyceny i tworzenia rezerw związanych z ekstremalnymi lub wyjątkowymi zdarzeniami.
PZU oraz PZU Życie zarządzają ryzykiem ubezpieczeniowym poprzez stosowanie następujących narzędzi:
- kalkulacja i monitoring adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- strategia taryfowa oraz monitoring obecnych szacunków i ocena adekwatności składki,
- underwriting
,
- reasekuracja
.
Kalkulacja i monitoring adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
PZU oraz PZU Życie zarządzają ryzykiem adekwatności rezerw techniczno-ubezpieczeniowych poprzez stosowanie odpowiedniej metodologii ich obliczania, jak również kontrolę procesów związanych z ustalaniem rezerw. Polityka tworzenia rezerw opiera się na:
- ostrożnościowym podejściu do określania wielkości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
- zasadzie ciągłości, polegającej na tym, iż metodologia tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych nie powinna być zmieniana, chyba że nastąpią istotne okoliczności uzasadniające dokonanie takiej zmiany.
W przypadku ubezpieczeń majątkowych i osobowych (PZU) poziom rezerw techniczno-ubezpieczeniowych ocenia się raz w miesiącu i w określonych okolicznościach (dokonanie wypłaty, pozyskanie nowych informacji od likwidatorów lub prawników) aktualizuje się ich wysokość. Do analizy rezerw techniczno-ubezpieczeniowych PZU wykorzystuje zestawienia ich rozwoju oraz wypłat w kolejnych latach bilansowych. Wynikiem tej analizy jest ocena dokładności stosowanych przez PZU metod aktuarialnych.
W przypadku ubezpieczeń na życie (PZU Życie) głównymi źródłami danych przy szacowaniu oczekiwanej częstości występowania świadczeń są statystki publiczne (tablice trwania życia) publikowane przez wyspecjalizowane jednostki statystyczne oraz analizy danych historycznych z portfeli ubezpieczeniowych. PZU Życie dokonuje okresowych analiz statystycznych częstości występowania świadczeń na poziomie grup produktów, poszczególnych portfeli ubezpieczeniowych oraz odpowiednio zdefiniowanych homogenicznych grup ryzyka. Przeprowadzane analizy dają możliwość określenia względnych częstości występowania zdarzeń w stosunku do statystyk publicznych. Stosowanie odpowiednich metod statystycznych pozwala na określenie istotności wyznaczanych statystyk i tam, gdzie jest to wymagane, pozwala PZU Życie na określenie i zastosowanie odpowiednich narzutów bezpieczeństwa przy tworzeniu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i wycenie ryzyka.
W PZU oraz PZU Życie oszacowanie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przeprowadzane jest pod nadzorem głównych aktuariuszy. Ponadto w każdym roku niezależny zewnętrzny ekspert dokonuje własnej kalkulacji rezerw w celu sprawdzenia otrzymanych przez PZU wyników bądź dokonuje wyceny portfeli ubezpieczeń na życie PZU Życie w ramach kalkulacji embedded value.
Strategia taryfowa oraz monitoring obecnych szacunków i ocena adekwatności składki
Celem polityki taryfowej prowadzonej przez PZU i PZU Życie jest zagwarantowanie adekwatnego poziomu składki (tj. wystarczającego na pokrycie obecnych i przyszłych zobowiązań wynikających z zawartych polis oraz wydatków). Równolegle z opracowywaniem taryfy składek wykonywane są symulacje dotyczące prognozowanego wyniku ubezpieczeń w kolejnych latach. Ponadto dokonywane są regularne analizy adekwatności składek oraz rentowności portfeli dla poszczególnych ubezpieczeń na podstawie różnego typu analiz i zestawień, w tym m.in. oceny wyniku technicznego produktu za dany okres sprawozdawczy. Dla wybranych produktów przeprowadzana jest również ocena rentowności produktu na podstawie wyceny portfeli ubezpieczeniowych w ramach kalkulacji embedded value. Częstość analiz zależy od wielkości produktu i możliwej fluktuacji wyniku. W przypadku niekorzystnego przebiegu ubezpieczenia podejmowane są działania mające na celu przywrócenie określonego poziomu rentowności, polegające na modyfikacji taryfy składek lub na zmianie profilu ubezpieczanego ryzyka poprzez modyfikację odpowiednich zapisów ogólnych warunków ubezpieczenia.
Underwriting
W przypadku klientów korporacyjnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw (SME) funkcjonuje niezależny od sprzedaży proces underwritingu. Proces sprzedaży ubezpieczeń dla klientów korporacyjnych jest poprzedzony analizą i oceną ryzyka realizowaną przez dedykowane do tego celu zespoły. Z kolei proces underwritingu obejmuje trójpoziomowy system akceptacji ryzyka w zależności od przyznanych zakresów kompetencyjnych i limitów (Zespół Sprzedaży w Oddziale Regionalnym, Zespół Underwritingu w Oddziale Regionalnym, Centrala).
Reasekuracja
Program reasekuracyjny PZU pełni funkcję zabezpieczającą jego podstawową działalność, ograniczając ryzyko wystąpienia zjawisk o charakterze katastroficznym, mogących w negatywny sposób wpłynąć na pozycję finansową PZU. Zadanie to jest realizowane poprzez reasekuracyjne umowy obligatoryjne wraz z uzupełniającą je reasekuracją fakultatywną.
Na bazie zawieranych umów reasekuracyjnych PZU ogranicza swoje ryzyko m.in. poprzez nieproporcjonalną umowę nadwyżki szkód chroniącą portfel PZU przed szkodami o charakterze katastroficznym (np. powódź, huragan), nieproporcjonalne umowy nadwyżki szkód chroniące między innymi portfele ubezpieczeń majątkowych, technicznych, morskich, transportowych i lotniczych OC (w tym OC z ubezpieczeń komunikacyjnych) przed skutkami dużych pojedynczych szkód. Ograniczenie ryzyka PZU jest realizowane także poprzez proporcjonalną umowę chroniącą portfel ubezpieczeń finansowych.
PZU opracował własny model szkód katastroficznych. Wyniki tego modelu oraz modeli firm zewnętrznych są wykorzystywane do optymalizacji programu reasekuracyjnego w zakresie ochrony przed szkodami o charakterze katastroficznym.
W ramach umów reasekuracji biernej zawieranych przez PZU Życie realizowana jest ochrona portfela PZU Życie przed kumulacją ryzyk (umowa katastroficzna), ochrona pojedynczych polis z wyższymi sumami ubezpieczenia, jak również ochrona portfela grupowego ubezpieczenia następstw ciężkiej choroby dziecka.
6.7.1.1. Stopień narażenia na ryzyko ubezpieczeniowe - ubezpieczenia majątkowe i osobowe
Poniższa tabela prezentuje podstawowe wskaźniki kosztów Grupy PZU w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych.
Nazwa wskaźnika | 1 stycznia – 31 grudnia 2013 | 1 stycznia – 31 grudnia 2012 |
---|---|---|
Wskaźnik wydatków | 25,94% | 26,86% |
Wskaźnik szkodowości na udziale własnym | 61,90% | 65,77% |
Wskaźnik zatrzymania ryzyka przez reasekuratora | 2,93% | 2,67% |
Wskaźnik mieszany | 87,84% | 92,63% |
Wskaźnik wydatków to stosunek sumy kosztów akwizycji, kosztów administracyjnych oraz prowizji reasekuracyjnych i udziału w zyskach reasekuratorów do składek zarobionych netto.
Wskaźnik szkodowości na udziale własnym to stosunek odszkodowań oraz zmiany stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto do składek zarobionych netto.
Wskaźnik zatrzymania składki przez reasekuratora to stosunek udziału reasekuratora w składkach ubezpieczeniowych przypisanych brutto do składek przypisanych brutto.
Wskaźnik mieszany to stosunek sumy kosztów akwizycji, kosztów administracyjnych, prowizji reasekuracyjnych i udziału w zyskach reasekuratorów, odszkodowań oraz zmiany stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych netto do składek zarobionych netto.
Poniższe tabele prezentują rozwój rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz wypłaty w kolejnych okresach sprawozdawczych (w mln zł).
Rozwój szkód w ubezpieczeniach bezpośrednich majątkowych i osobowych brutto (wg okresu sprawozdawczego) | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rezerwa na koniec okresu sprawozdawczego | 7 247 | 7 458 | 7 541 | 7 898 | 8 293 | 8 699 | 9 381 | 9 870 | 10 989 | 11 783 |
Rezerwa oraz łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego): | ||||||||||
- wyliczone 1 rok później | 6 868 | 6 916 | 7 300 | 7 698 | 8 382 | 8 561 | 9 681 | 10 298 | 11 286 | |
- wyliczone 2 lata później | 6 387 | 6 815 | 7 287 | 7 833 | 8 410 | 8 856 | 10 192 | 10 753 | ||
- wyliczone 3 lata później | 6 355 | 7 014 | 7 437 | 7 852 | 8 758 | 9 346 | 10 719 | |||
- wyliczone 4 lata później | 6 560 | 7 113 | 7 443 | 8 141 | 9 215 | 9 874 | ||||
- wyliczone 5 lat później | 6 659 | 7 120 | 7 661 | 8 600 | 9 724 | |||||
- wyliczone 6 lat później | 6 700 | 7 307 | 8 103 | 9 077 | ||||||
- wyliczone 7 lat później | 6 868 | 7 703 | 8 523 | |||||||
- wyliczone 8 lat później | 7 228 | 8 058 | ||||||||
- wyliczone 9 lat później | 7 536 | |||||||||
Suma rezerwy oraz łącznych wypłat odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 7 536 | 8 058 | 8 523 | 9 077 | 9 724 | 9 874 | 10 719 | 10 753 | 11 286 | |
Łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 3 579 | 3 727 | 3 734 | 3 769 | 3 794 | 3 293 | 3 395 | 2 457 | 1 665 | |
Rezerwa wykazana w sprawozdaniu z sytuacji finansowej | 3 957 | 4 331 | 4 789 | 5 308 | 5 930 | 6 581 | 7 324 | 8 296 | 9 621 | |
Różnica pomiędzy rezerwą na koniec pierwszego roku a rezerwą oszacowaną na koniec okresu sprawozdawczego (ang. run-off result) | (289) | (600) | (982) | (1 179) | (1 431) | (1 175) | (1 338) | (883) | (297) | |
Powyższa różnica jako procent rezerwy na koniec pierwszego roku | (4%) | (8%) | (13%) | (15%) | (17%) | (14%) | (14%) | (9%) | (3%) |
Rozwój szkód w ubezpieczeniach bezpośrednich majątkowych i osobowych na udziale własnym (wg okresu sprawozdawczego) | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rezerwa na koniec okresu sprawozdawczego | 5 980 | 6 246 | 6 356 | 6 916 | 7 433 | 7 973 | 8 639 | 9 305 | 10 413 | 11 453 |
Rezerwa oraz łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego): | ||||||||||
- wyliczone 1 rok później | 5 630 | 5 651 | 6 146 | 6 791 | 7 568 | 7 844 | 8 838 | 9 731 | 10 722 | |
- wyliczone 2 lata później | 5 175 | 5 605 | 6 202 | 6 969 | 7 598 | 8 092 | 9 345 | 10 185 | ||
- wyliczone 3 lata później | 5 200 | 5 839 | 6 396 | 6 991 | 7 910 | 8 558 | 9 873 | |||
- wyliczone 4 lata później | 5 405 | 5 979 | 6 405 | 7 246 | 8 344 | 9 106 | ||||
- wyliczone 5 lat później | 5 529 | 5 984 | 6 589 | 7 683 | 8 875 | |||||
- wyliczone 6 lat później | 5 568 | 6 146 | 7 009 | 8 189 | ||||||
- wyliczone 7 lat później | 5 712 | 6 515 | 7 458 | |||||||
- wyliczone 8 lat później | 6 050 | 6 882 | ||||||||
- wyliczone 9 lat później | 6 380 | |||||||||
Suma rezerwy oraz łącznych wypłat odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 6 380 | 6 882 | 7 458 | 8 189 | 8 875 | 9 106 | 9 873 | 10 185 | 10 722 | |
Łączne wypłaty odszkodowań (od zakończenia pierwszego okresu sprawozdawczego do końca bieżącego okresu sprawozdawczego z pominięciem wypłat dokonanych przed końcem pierwszego okresu sprawozdawczego) | 2 607 | 2 737 | 2 856 | 3 069 | 3 142 | 2 733 | 2 788 | 2 137 | 1 391 | |
Rezerwa wykazana w sprawozdaniu z sytuacji finansowej | 3 773 | 4 145 | 4 602 | 5 120 | 5 733 | 6 373 | 7 085 | 8 048 | 9 331 | |
Różnica pomiędzy rezerwą na koniec pierwszego roku a rezerwą oszacowaną na koniec okresu sprawozdawczego (ang. run-off result) | (400) | (636) | (1 102) | (1 273) | (1 442) | (1 133) | (1 234) | (880) | (309) | |
Powyższa różnica jako procent rezerwy na koniec pierwszego roku | (7%) | (10%) | (17%) | (18%) | (19%) | (14%) | (14%) | (9%) | (3%) |
Główną część portfela PZU stanowią ubezpieczenia komunikacyjne – autocasco oraz OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Oba rodzaje ubezpieczeń zawierane są na ogół na rok, w trakcie którego szkoda musi zaistnieć, aby została wypłacona. W przypadku ubezpieczenia autocasco czas na zgłoszenie szkody jest krótki i nie jest źródłem niepewności. Inaczej jest w przypadku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, gdzie czas na zgłoszenie szkody może wynosić aż 30 lat. Wysokość szkód majątkowych jest w szczególności wrażliwa na ilość zgłaszanych roszczeń sądowych oraz zapadające w poszczególnych sprawach wyroki sądowe. W przypadku kontraktów ubezpieczeń OC pojawiają się nowe typy szkód oraz dodatkowe roszczenia ujawniane ze znacznym opóźnieniem, co znacznie komplikuje proces szacowania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych.
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych
Na podstawie bazy danych indywidualnych dla grup majątkowych wyliczono dla każdego oddziału procentowy udział wartości wypłaconych szkód powodziowych i huraganowych w łącznej wartości szkód wypłaconych w latach, w których dochodziło do zdarzeń o charakterze katastroficznym, tj. powodzi czy huraganów. Oddziały podzielono na trzy grupy w zależności od wysokości tego udziału. Następnie dla każdego oddziału ustalono odpowiednie wartości sum ubezpieczenia i ilości polis i pogrupowano według przyjętego podziału uzyskując koncentrację ryzyka powodziowego i huraganowego dla ubezpieczeń majątkowych.
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe wg stanu na 31 grudnia 2013 | Suma ubezpieczenia![]() | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł | pow. 2000 tys. zł | |||
Regiony A - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 2,30% | 2,80% | 1,30% | 0,70% | 8,20% | 15,30% |
Liczba polis | 11,00% | 2,70% | 0,60% | 0,20% | 0,20% | 14,70% | |
Regiony B - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 3,10% | 3,80% | 1,70% | 1,10% | 9,40% | 19,10% |
Liczba polis | 15,50% | 3,70% | 0,80% | 0,20% | 0,30% | 20,50% | |
Regiony C - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 9,90% | 14,50% | 5,30% | 2,70% | 33,20% | 65,60% |
Liczba polis | 47,20% | 14,10% | 2,40% | 0,60% | 0,50% | 64,80% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,30% | 21,10% | 8,30% | 4,50% | 50,80% | 100,00% |
Liczba polis | 73,70% | 20,50% | 3,80% | 1,00% | 1,00% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody powodziowe wg stanu na 31 grudnia 2012 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł | pow. 2000 tys. zł | |||
Regiony A - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 3,60% | 4,00% | 1,80% | 1,20% | 10,90% | 21,50% |
Liczba polis | 18,10% | 4,00% | 0,80% | 0,20% | 0,30% | 23,40% | |
Regiony B - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 2,80% | 3,20% | 1,50% | 1,00% | 9,00% | 17,50% |
Liczba polis | 14,70% | 3,20% | 0,70% | 0,20% | 0,20% | 19,00% | |
Regiony C - oddziały, gdzie odszkodowania powodziowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 8,70% | 12,20% | 4,40% | 2,30% | 33,40% | 61,00% |
Liczba polis | 42,40% | 12,10% | 2,00% | 0,50% | 0,60% | 57,60% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,10% | 19,40% | 7,70% | 4,50% | 53,30% | 100,00% |
Liczba polis | 75,20% | 19,30% | 3,50% | 0,90% | 1,10% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe wg stanu na 31 grudnia 2013 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł. | pow. 2000 tys. zł. | |||
Regiony A - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 7,90% | 11,60% | 4,60% | 2,30% | 26,40% | 52,80% |
Liczba polis | 38,10% | 11,20% | 2,10% | 0,50% | 0,50% | 52,40% | |
Regiony B - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 6,40% | 7,90% | 3,10% | 1,90% | 18,80% | 38,10% |
Liczba polis | 30,40% | 7,80% | 1,40% | 0,40% | 0,40% | 40,40% | |
Regiony C - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 1,00% | 1,50% | 0,60% | 0,40% | 5,60% | 9,10% |
Liczba polis | 5,30% | 1,40% | 0,30% | 0,10% | 0,10% | 7,20% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,30% | 21,00% | 8,30% | 4,60% | 50,80% | 100,00% |
Liczba polis | 73,80% | 20,40% | 3,80% | 1,00% | 1,00% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – narażenie na szkody huraganowe wg stanu na 31 grudnia 2012 | Suma ubezpieczenia | Razem | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł | pow. 2000 tys. zł | |||
Regiony A - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 0 do 5% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 12,30% | 16,30% | 6,70% | 3,80% | 47,70% | 86,80% |
Liczba polis | 61,90% | 16,00% | 3,00% | 0,80% | 0,90% | 82,60% | |
Regiony B - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią od 5 do 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 1,00% | 1,20% | 0,40% | 0,20% | 3,00% | 5,80% |
Liczba polis | 4,80% | 1,20% | 0,20% | 0,10% | 0,10% | 6,40% | |
Regiony C - oddziały, gdzie odszkodowania huraganowe stanowią powyżej 15% wszystkich szkód | Suma ubezpieczenia | 1,90% | 1,90% | 0,60% | 0,40% | 2,60% | 7,40% |
Liczba polis | 8,50% | 2,00% | 0,30% | 0,10% | 0,10% | 11,00% | |
Razem | Suma ubezpieczenia | 15,20% | 19,40% | 7,70% | 4,40% | 53,30% | 100,00% |
Liczba polis | 75,20% | 19,20% | 3,50% | 1,00% | 1,10% | 100,00% |
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – ubezpieczenia OC inne niż komunikacyjne
Koncentracja ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych z tytułu ubezpieczeń OC innych niż komunikacyjne, mierzonego wielkością składki przypisanej brutto, została przedstawiona według sum gwarancyjnych i rodzajów ochrony ubezpieczeniowej.
Składka przypisana brutto![]() | Suma ubezpieczenia | Razem | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł | pow. 2000 tys. zł | ||
OC ogólne, w życiu prywatnym oraz inne pozostałe | 16,10% | 3,30% | 2,40% | 2,90% | 14,20% | 38,90% |
OC personelu medycznego oraz ZOZ | 0,60% | 1,00% | 1,20% | 6,20% | 31,90% | 40,90% |
OC podmiotów z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej poza medyczną i rolniczą (usługi prawne, doradcze i inne) | 5,70% | 3,00% | 1,30% | 1,20% | 3,40% | 14,60% |
OC rolników oraz dotyczące ich majątku ruchomego | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 5,30% | 0,00% | 5,30% |
OC za produkt | 0,10% | 0,00% | 0,10% | 0,00% | 0,10% | 0,30% |
Razem | 22,50% | 7,30% | 5,00% | 15,60% | 49,60% | 100,00% |
Składka przypisana brutto w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych – ubezpieczenia OC wg stanu na 31 grudnia 2012 | Suma ubezpieczenia | Razem | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
0-200 tys. zł | 200-500 tys. zł | 500-1000 tys. zł | 1000-2000 tys. zł | pow. 2000 tys. zł | ||
OC ogólne, w życiu prywatnym oraz inne pozostałe | 15,20% | 3,40% | 2,40% | 2,70% | 17,50% | 41,20% |
OC personelu medycznego oraz ZOZ | 0,80% | 1,60% | 1,40% | 5,90% | 21,60% | 31,30% |
OC podmiotów z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej poza medyczną i rolniczą (usługi prawne, doradcze i inne) | 13,20% | 2,90% | 1,20% | 1,20% | 3,60% | 22,10% |
OC rolników oraz dotyczące ich majątku ruchomego | 0,00% | 5,00% | 0,00% | 0,10% | 0,00% | 5,10% |
OC za produkt | 0,00% | 0,00% | 0,10% | 0,00% | 0,20% | 0,30% |
Razem | 29,20% | 12,90% | 5,10% | 9,90% | 42,90% | 100,00% |
Analiza wrażliwości
Skapitalizowana wartość rent
Poniżej zaprezentowano analizę wrażliwości wyniku netto oraz kapitałów własnych na zmianę założeń wykorzystywanych przy wyliczaniu rezerwy na skapitalizowaną wartość rent. Analiza nie uwzględnia wpływu na wynik finansowy netto oraz kapitały własne zmian wyceny lokat uwzględnianych przy wyliczaniu wartości rezerwy.
Zmiana założeń dla rezerwy na skapitalizowaną wartość rent brutto w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (w milionach złotych) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | |
Stopa techniczna![]() |
422 | 415 | 422 | 415 |
Stopa techniczna – obniżenie o 1,0 p.p. | (1 092) | (1 076) | (1 092) | (1 076) |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | 130 | 125 | 130 | 125 |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | (145) | (140) | (145) | (140) |
Zmiana założeń dla rezerwy na skapitalizowaną wartość rent na udziale własnym w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych (w milionach złotych) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | |
Stopa techniczna – podwyższenie o 0,5 p.p. | 411 | 397 | 411 | 397 |
Stopa techniczna – obniżenie o 1,0 p.p. | (1 064) | (1 028) | (1 064) | (1 028) |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | 126 | 119 | 126 | 119 |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | (141) | (133) | (141) | (133) |
6.7.1.2. Stopień narażenia na ryzyko ubezpieczeniowe - ubezpieczenia na życie
Koncentracja ryzyka związana jest z koncentracją umów lub sum ubezpieczenia. W przypadku tradycyjnych ubezpieczeń indywidualnych, gdzie ryzyko koncentracji związane jest z możliwością wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego lub związane jest z potencjalną wysokością wypłat z tytułu pojedynczego zdarzenia, ocena ryzyka dokonywana jest w sposób indywidualny i opiera się zarówno na ocenie ryzyka medycznego jak też – w uzasadnionych przypadkach – finansowego. Dzięki temu dokonywana jest selekcja ryzyk (ocena osoby przystępującej do umowy ubezpieczenia), jak również określenie maksymalnego poziomu akceptowalnego ryzyka.
W ubezpieczeniach grupowych wystąpienie ryzyka koncentracji jest ograniczone poprzez wielkość portfela umów, co istotnie pozwala zmniejszyć poziom zaburzeń wynikających z losowości przebiegów ubezpieczeń. Ponadto, istotnym czynnikiem zmniejszającym ryzyko związane z koncentracją jest forma umowy, w ramach której wszyscy członkowie grupy objęci jedną umową zbiorową mają tę samą sumę ubezpieczenia, jak i zakres gwarantowanej ochrony. Tym samym zjawisko koncentracji niektórych ryzyk w ramach portfela umów nie występuje.
W przypadku umów ubezpieczeń grupowych, gdzie dopuszcza się możliwość kształtowania zakresu ochrony ubezpieczeniowej na poziomie poszczególnych umów grupowych, stosowana jest uproszczona ocena ryzyka na podstawie informacji o branży zawodowej danego zakładu pracy przy założeniu odpowiednich limitów uczestnictwa osób ubezpieczonych w stosunku do osób zatrudnionych w zakładzie pracy. Stosowane w tych przypadkach składki ubezpieczeniowe i odpowiednie narzuty wynikają z prowadzonych przez PZU Życie analiz statystycznych częstości występowania świadczeń na poziomie zdefiniowanych homogenicznych grup ryzyka, z uwzględnieniem względnych częstości występowania zdarzeń w stosunku do statystyk publicznych.
Należy również zaznaczyć, że dla większości umów oferowanych przez PZU Życie wielkość świadczenia jest ściśle zdefiniowana w umowie ubezpieczenia. Tym samym, w porównaniu do typowych umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych, zmniejsza się ryzyko koncentracji polegające na stosunkowo rzadkim występowaniu zdarzeń o znacznej wysokości wypłat z tytułu pojedynczego zdarzenia.
Analiza wrażliwości
Ubezpieczenia rentowe w ubezpieczeniach na życie
Zmiana założeń dla ubezpieczeń rentowych w ubezpieczeniach na życie (w milionach złotych) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | ||
---|---|---|---|---|
31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2012 | |
Stopa techniczna - obniżenie o 1,0 p.p. | (36) | (38) | (36) | (38) |
Śmiertelność 90% obecnie założonej | (13) | (13) | (13) | (13) |
Zobowiązania z tytułu zobowiązań ubezpieczeniowych z DPF w ubezpieczeniach na życie z wyłączeniem ubezpieczeń rentowych
Zmiana założeń dla rezerw dotyczących kontraktów ubezpieczeniowych z DPF w ubezpieczeniach na życie z wyłączeniem ubezpieczeń rentowych (w milionach złotych) | Wpływ zmiany założeń na wynik finansowy netto | Wpływ zmiany założeń na kapitały własne | |||
---|---|---|---|---|---|
31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | ||
Stopa techniczna - obniżenie o 1,0 p.p. | (2 221) | (2 296) | (2 221) | (2 296) | |
Śmiertelność 110% obecnie założonej | (937) | (954) | (937) | (954) | |
110% zachorowalności i wypadkowości | (195) | (199) | (195) | (199) |
Wpływ rezygnacji klientów w ubezpieczeniach na życie
W wyliczeniach rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach na życie nie jest uwzględnione ryzyko rezygnacji ubezpieczonych. Poniżej zaprezentowano wpływ na sytuację finansową PZU Życie hipotetycznej rezygnacji 10% wszystkich klientów w ubezpieczeniach na życie.
Pozycja sprawozdania finansowego (w milionach złotych) | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 |
---|---|---|
Zmiana stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 2 026 | 1 926 |
Odszkodowania i świadczenia wypłacone | (726) | (648) |
Zmiana stanu odroczonych kosztów akwizycji | (6) | (6) |
Wynik finansowy brutto | 1 294 | 1 272 |
Wynik finansowy netto | 1 048 | 1 031 |
Kapitały własne | 1 048 | 1 031 |
6.7.2. Ryzyko rynkowe
Ryzyko rynkowe w PZU i PZU Życie pochodzi z dwóch głównych źródeł:
- działalności związanej z dopasowaniem aktywów do zobowiązań (portfel ALM),
- działalności związanej z aktywną alokacją, tj. wyznaczaniem optymalnej średnioterminowej struktury aktywów (portfele AA).
Organizacja zarządzania ryzykiem rynkowym opiera się na procesie obejmującym etapy identyfikacji ryzyk, ich pomiarze, monitorowaniu, raportowaniu oraz działaniach zarządczych. Podstawą działalności inwestycyjnej są zatwierdzane przez Rady Nadzorcze (PZU i PZU Życie) Zasady lokowania środków finansowych. Szczegółowe standardy i zasady zarządzania ryzykiem rynkowym zdefiniowano w Regulaminach działalności lokacyjnej, Polityce zarządzania ryzykiem rynkowym, Strategii zarządzania ryzykiem rynkowym, Celach i wytycznych inwestycyjnych oraz Dodatkowych ograniczeniach ryzyka rynkowego.
Na podstawie Celów i wytycznych inwestycyjnych oraz Dodatkowych ograniczeń ryzyka rynkowego, zatwierdzonych przez KZAP, TFI PZU zarządza portfelami AA PZU i PZU Życie.
Obok portfeli zarządzanych przez TFI PZU zarządzanie ryzykiem rynkowym w PZU i PZU Życie jest również dokonywane na poziomie Biura Skarbnika („BSK”) i Biura Inwestycji Strukturyzowanych („BIS”). BSK zarządza portfelami dłużnych papierów wartościowych (Portfel ALM) w celu ich dopasowania do terminów zapadalności i wysokości zobowiązań. BIS zarządza zaangażowaniami długoterminowymi w akcje notowane, jak również dokonuje inwestycji w dług strukturyzowany.
BRY współuczestniczy w identyfikacji ryzyk, dokonuje ich pomiaru oraz monitoruje i raportuje o tych ryzykach. Pomiar ryzyka rynkowego dokonywany jest przez BRY na podstawie metody wartości zagrożonej („VaR”, „Value at Risk”). Wartość zagrożona z tytułu ryzyka rynkowego jest kalkulowana przy użyciu modelu wewnętrznego. Całkowita wartość ryzyka rynkowego jest wyznaczana poprzez agregację wielkości poszczególnych ryzyk na podstawie zdefiniowanej macierzy korelacji. Pomiar ryzyka jest zgodny z założeniami Solvency II. W celu efektywnego zarządzania ryzykiem rynkowym ustalone są limity w postaci kwoty kapitału alokowanego na dane ryzyko rynkowe, jak również limity na poszczególne czynniki ryzyka rynkowego. Dopuszczalne rozmiary ryzyka rynkowego są określane przez Zarządy PZU i PZU Życie oraz KZAP w postaci ogólnych limitów ryzyka.
Ekspozycja na ryzyko rynkowe
Poniżej zaprezentowano wartość aktywów finansowych narażonych na ryzyko rynkowe.
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2013 | Aktywa na ryzyko Grupy | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|
Aktywa finansowe narażone na ryzyko stopy procentowej | 47 316 890 | 1 630 915 | 48 947 805 |
- Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 30 085 343 | 1 450 292 | 31 535 635 |
- Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu | 4 521 641 | 99 512 | 4 621 153 |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 7 305 896 | 81 111 | 7 387 007 |
- Pożyczki | 1 722 208 | - | 1 722 208 |
- Środki pieniężne | 548 266 | - | 548 266 |
- Transakcje buy-sell-back | 2 918 343 | - | 2 918 343 |
- Instrumenty pochodne | 215 193 | - | 215 193 |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 3 156 865 | 3 129 095 | 6 285 960 |
- Instrumenty notowane na rynku regulowanym | 2 804 970 | 576 046 | 3 381 016 |
- Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych | 307 081 | 2 553 049 | 2 860 130 |
- Instrumenty pochodne | 44 814 | - | 44 814 |
Razem | 50 473 755 | 4 760 010 | 55 233 765 |
Wartość bilansowa na 31 grudnia 2012 | Aktywa na ryzyko Grupy | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|
Aktywa finansowe narażone na ryzyko stopy procentowej | 42 419 221 | 1 792 673 | 44 211 894 |
- Dłużne papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu | 29 583 008 | 1 381 922 | 30 964 930 |
- Dłużne papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu | 4 888 157 | 76 512 | 4 964 669 |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 4 405 653 | 110 521 | 4 516 174 |
- Pożyczki | 1 021 121 | - | 1 021 121 |
- Środki pieniężne | 136 586 | - | 136 586 |
- Transakcje buy-sell-back | 2 242 439 | 223 718 | 2 466 157 |
- Instrumenty pochodne | 142 257 | - | 142 257 |
Aktywa finansowe narażone na inne ryzyko cenowe | 3 689 918 | 2 533 000 | 6 222 918 |
- Instrumenty notowane na rynku regulowanym | 1 862 359 | 541 282 | 2 403 641 |
- Jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych | 1 805 746 | 1 991 718 | 3 797 464 |
- Instrumenty pochodne | 21 813 | - | 21 813 |
Razem | 46 109 139 | 4 325 673 | 50 434 812 |
W ramach swojej działalności lokacyjnej Grupa PZU wykorzystuje pochodne instrumenty finansowe jako jedne z dostępnych narzędzi zarządczych służących do zarządzania ryzykiem inwestycyjnym. Większość instrumentów służy do zmniejszenia ekspozycji na poszczególne typy ryzyka. Instrumentami pochodnymi stosowanymi w Grupie PZU w 2013 i 2012 roku były transakcje typu swap i forward na stopę procentową i kursy walut, a także kontrakty terminowe na indeksy giełdowe lub ceny obligacji. W tabelach przedstawiono zaangażowanie Grupy PZU w instrumenty pochodne wg stanu na 31 grudnia 2013 roku oraz 31 grudnia 2012 roku.
Wszystkie instrumenty pochodne posiadane przez Grupę PZU są kwalifikowane jako przeznaczone do obrotu.
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | - | 7 556 300 | 32 931 873 | 9 334 465 | 49 822 638 | 215 193 | 237 117 |
- transakcje FRA | - | 300 000 | 2 250 000 | - | 2 550 000 | 1 142 | 1 986 |
- transakcje SWAP | - | 7 256 300 | 30 681 873 | 9 334 465 | 47 272 638 | 214 051 | 235 131 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową, razem | - | 7 556 300 | 32 931 873 | 9 334 465 | 49 822 638 | 215 193 | 237 117 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2012 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 3 671 220 | 2 014 407 | 16 151 261 | 1 489 867 | 23 326 755 | 142 257 | 123 389 |
- transakcje FRA | 1 250 000 | 1 000 000 | 8 176 400 | - | 10 426 400 | 22 260 | 1 128 |
- transakcje SWAP | 2 421 220 | 1 014 407 | 7 974 861 | 1 489 867 | 12 900 355 | 119 997 | 122 261 |
Instrumenty pochodne związane ze stopą procentową, razem | 3 671 220 | 2 014 407 | 16 151 261 | 1 489 867 | 23 326 755 | 142 257 | 123 389 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 1 504 938 | 344 873 | - | - | 1 849 811 | 22 456 | 632 |
- transakcje forward | 340 136 | 344 873 | - | - | 685 009 | 5 556 | - |
- transakcje SWAP | 1 164 802 | - | - | - | 1 164 802 | 16 900 | 632 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut, razem | 1 504 938 | 344 873 | - | - | 1 849 811 | 22 456 | 632 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2012 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 1 473 145 | 8 636 | - | - | 1 481 781 | 9 284 | 6 532 |
- transakcje forward | 332 281 | - | - | - | 332 281 | 310 | 2 598 |
- transakcje SWAP | 1 140 864 | 8 636 | - | - | 1 149 500 | 8 974 | 3 934 |
Instrumenty pochodne związane z kursami walut, razem | 1 473 145 | 8 636 | - | - | 1 481 781 | 9 284 | 6 532 |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2013 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2013 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty notowane na rynku regulowanym, w tym: | 530 634 | - | - | - | 530 634 | 5 080 | - |
- kontrakty terminowe | 530 634 | - | - | - | 530 634 | 5 080 | - |
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | 41 994 | 73 032 | 384 894 | - | 499 920 | 17 278 | - |
- opcje call (zakup) | 26 234 | 73 032 | 384 894 | - | 484 160 | 17 034 | - |
- transakcje forward | 15 760 | - | - | - | 15 760 | 244 | - |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych, razem | 572 628 | 73 032 | 384 894 | - | 1 030 554 | 22 358 | - |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych | Kwota bazowa wg terminów wymagalności na dzień 31 grudnia 2012 | Aktywa w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | Zobowiąza-nia w wartości godziwej na dzień 31 grudnia 2012 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Do 3 miesięcy | Powyżej 3 miesięcy do 1 roku | Powyżej 1 roku do 5 lat | Powyżej 5 lat | Razem | |||
Instrumenty nienotowane (OTC), w tym: | - | 76 727 | 264 763 | - | 341 490 | 12 529 | - |
- opcje call (zakup) | - | 76 727 | 264 763 | - | 341 490 | 12 529 | - |
Instrumenty pochodne związane z cenami papierów wartościowych, razem | - | 76 727 | 264 763 | - | 341 490 | 12 529 | - |
Koncentracja ryzyka
Zaangażowanie w skarbowe papiery wartościowe wyemitowane przez Skarb Państwa Rzeczpospolitej Polskiej - na dzień 31 grudnia 2013 roku zaangażowanie Grupy PZU w skarbowe papiery wartościowe wyemitowane przez Skarb Państwa Rzeczpospolitej Polskiej wraz z transakcjami warunkowymi na tych papierach wynosiło 32.667 mln zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 32.399 mln zł), co stanowiło 59,7% wartości aktywów finansowych (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 64,3%).
Zaangażowanie Grupy PZU w akcje notowane na GPW - na dzień 31 grudnia 2013 roku zaangażowanie Grupy PZU w akcje notowane na GPW wynosiło 3.007 mln zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 2.401 mln zł), co stanowiło 5,5% wartości aktywów finansowych (na dzień 31 grudnia 2012: 4,8%) oraz 99,8% zaangażowania w notowane instrumenty kapitałowe (na dzień 31 grudnia 2012: 99,9%).
Zaangażowanie w aktywa PKO BP SA - zaangażowanie w aktywa związane z jednym bankiem było najwyższe w przypadku Banku PKO BP SA. Na dzień 31 grudnia 2013 roku łączne zaangażowanie w depozyty bankowe, obligacje i akcje tego banku wyniosło 2.341 mln zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 2.134 mln zł).
Ogólne zaangażowanie w depozyty bankowe, dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez banki, akcje banków oraz transakcje w instrumenty pochodne zawarte z bankami wynosiło 10.153 mln zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 9.199 mln zł), co stanowiło 18,6% wartości lokat finansowych (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 18,2%).
Zaangażowanie w aktywa denominowane w polskim złotym - aktywa finansowe denominowane w polskim złotym na dzień 31 grudnia 2013 roku stanowiły 93,9% wszystkich aktywów finansowych (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 95,7%).
Portfel kontraktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych, dla których ryzyko lokaty ponosi klient stanowił na dzień 31 grudnia 2013 roku 8,7% aktywów finansowych Grupy PZU (na dzień 31 grudnia 2012 roku: 8,2%).
6.7.2.1. Ryzyko stopy procentowej
Analiza wrażliwości
W tabeli poniżej został zaprezentowany test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, w odniesieniu do aktywów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Zmiana wartości portfela (w milionach złotych) | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
spadek rynkowych stóp proc. o 100 pb. | 433 | 464 | 315 | 360 |
wzrost rynkowych stóp proc. o 100 pb. | (403) | (435) | (295) | (337) |
Powyższe testy wrażliwości nie zawierają wpływu zmian stóp procentowych dla prezentowanych w zobowiązaniach kontraktów ubezpieczeniowych ani inwestycyjnych. Analiza wpływu zmiany stopy technicznej na wycenę kontraktów ubezpieczeniowych oraz inwestycyjnych została zaprezentowana w punkcie 6.7.1.
6.7.2.2. Ryzyko walutowe
Stopień narażenia na ryzyko
Informacja o narażeniu instrumentów finansowych na ryzyko walutowe w podziale na klasy została zaprezentowana w punkcie 14.
Analiza wrażliwości
W tabeli poniżej został zaprezentowany test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, w odniesieniu do aktywów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU.
Zmiana wartości portfela (w milionach złotych) | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
wzrost kursów walut obcych wobec PLN o 20% | 19 | 83 | 83 | 140 |
spadek kursów walut obcych wobec PLN o 20% | (19) | (83) | (83) | (140) |
W skład aktywów finansowych narażonych na ryzyko kursów walutowych wchodzą transakcje depozytowe oraz dłużne papiery wartościowe, które stanowią zabezpieczenie realizacji wydatków z tytułu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych denominowanych w walutach obcych, zaangażowania w instrumenty kapitałowe notowane na giełdach innych niż GPW, jednostki i certyfikaty funduszy inwestycyjnych, zaangażowania w instrumenty pochodne denominowane w walutach obcych oraz aktywa finansowe konsolidowanych spółek ubezpieczeniowych na Litwie i Ukrainie.
6.7.2.3. Inne ryzyko cenowe
Stopień narażenia na ryzyko
Wartość portfela instrumentów finansowych dostępnych do sprzedaży oraz wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy została zaprezentowana odpowiednio w punktach 14.2 oraz 14.3.
Analiza wrażliwości
W tabeli poniżej został zaprezentowany test wrażliwości portfela aktywów finansowych Grupy PZU, w odniesieniu do aktywów finansowych, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU. Ujawnione wartości dotyczą wpływu zmiany cen instrumentów kapitałowych.
Zmiana wartości portfela (w milionach złotych) | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2012 | ||
---|---|---|---|---|
Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | Wpływ na wynik finansowy netto | Wpływ na kapitały własne | |
wzrost wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | 396 | 456 | 234 | 304 |
spadek wyceny notowanych instrumentów kapitałowych o 20% | (396) | (456) | (234) | (304) |
6.7.3. Ryzyko kredytowe
Ekspozycja na ryzyko kredytowe w PZU i PZU Życie wynika bezpośrednio z działalności lokacyjnej, działalności w segmencie ubezpieczeń finansowych i gwarancji, a także umów reasekuracji oraz działalności bancassurance. W PZU i PZU Życie wyróżnia się trzy rodzaje ekspozycji na ryzyko kredytowe:
- ryzyko bankructwa emitenta instrumentów finansowych, w które PZU i PZU Życie inwestują lub którymi obracają, np. obligacje korporacyjne,
- ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta PZU i PZU Życie, np. reasekuracja lub pozagiełdowe instrumenty pochodne oraz działalność bancassurance,
- ryzyko niewykonania zobowiązania klienta PZU wobec osoby trzeciej, np. ubezpieczenia wierzytelności pieniężnych, gwarancje ubezpieczeniowe.
Działalność inwestycyjna
Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym wynikającym z działalności inwestycyjnej zostały zdefiniowane w Regulaminach działalności lokacyjnej, Polityce zarządzania ryzykiem kredytowym i ryzykiem koncentracji i Strategii zarządzania ryzykiem oraz w Metodyce nadawania ratingów wewnętrznych bankom, Metodyce nadawania ratingów wewnętrznych emitentom obligacji korporacyjnych, Metodyce nadawania ratingów wewnętrznych emitentom obligacji municypalnych.
Limity w zakresie ryzyka kredytowego i ryzyka koncentracji ustalane są przez KRK.
Limity dla banków i pozostałych emitentów papierów dłużnych ustalane są w odniesieniu do wielkości zaangażowania. Każdy wniosek dotyczący limitów, przed zatwierdzeniem, jest opiniowany przez BRY. Podczas ustalania limitów bierze się pod uwagę łączne zaangażowanie PZU oraz PZU Życie, limity są wyznaczone łącznie dla Pionu Inwestycji w PZU i PZU Życie. Limity mają charakter limitów zaangażowania wobec pojedynczego podmiotu lub/i grupy kapitałowej (zarówno limity kredytowe, jak i limity koncentracji). Następnie Członek Zarządu nadzorujący Pion Inwestycji wraz z Członkiem Zarządu nadzorującym BRY dokonują podziału limitów na poszczególne jednostki wchodzące w skład Pionu Inwestycji. Monitoring wykorzystania limitów zarówno w zakresie limitów ryzyka kredytowego, jak i ryzyka koncentracji dokonywany jest przez BRY. O przekroczeniach informowana jest jednostka, w której nastąpiło przekroczenie oraz Zarząd. W sytuacji przekroczenia limitu jednostka, w której nastąpiło przekroczenie zobligowana jest do przygotowania i przedstawienia planu obniżenia zaangażowania.
W zakresie oceny ryzyka kredytowego danego podmiotu wyznaczane są wewnętrzne ratingi kredytowe (podejście do wyznaczania ratingu różni się w zależności od typu podmiotu), które są oparte na analizie ilościowej oraz jakościowej. Ratingi stanowią również podstawę do wyznaczania limitów. W celu monitorowania jakości kredytowej danych podmiotów dokonywana jest aktualizacja ratingu.
Stopień narażenia na ryzyko kredytowe
W tabeli poniżej została zaprezentowana ekspozycja na ryzyko kredytowe aktywów obciążonych ryzykiem kredytowym w poszczególnych kategoriach ratingów Fitch (w przypadku braku ratingu agencji Fitch zastosowano rating agencji Standard&Poors lub Moody`s). Ekspozycja na ryzyko kredytowe wynikające z transakcji warunkowych została przedstawiona jako ekspozycja wobec emitenta papierów przyjętych jako zabezpieczenie.
W zestawieniach aktywów obciążonych ryzykiem kredytowym nie uwzględniono należności, w tym należności z tytułu kontraktów ubezpieczeniowych z uwagi na znaczne rozproszenie tego portfela aktywów skutkujące m.in. znacznym udziałem należności od małych podmiotów i osób fizycznych, nie posiadających ratingów.
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2013 | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dłużne papiery wartościowe | 128 757 | 7 648 | 31 702 962 | 1 927 331 | 703 453 | 136 832 | 1 549 805 | 36 156 788 |
- utrzymywane do terminu wymagalności | - | - | 18 604 202 | 165 926 | 12 913 | 76 861 | - | 18 859 902 |
- dostępne do sprzedaży | 126 939 | - | 1 117 344 | 22 909 | 243 965 | - | - | 1 511 157 |
- wyceniane w wartości godziwej | - | 658 | 11 148 733 | 535 203 | 404 791 | 57 647 | 1 549 805 | 13 696 837 |
- pożyczki | 1 818 | 6 990 | 832 683 | 1 203 293 | 41 784 | 2 324 | - | 2 088 892 |
Depozyty bankowe i transakcje warunkowe na skarbowych papierach wartościowych | 26 854 | 43 956 | 4 452 000 | 4 070 651 | 1 605 745 | 25 033 | 81 111 | 10 305 350 |
Pozostałe pożyczki | - | - | 675 770 | 305 164 | 95 142 | 646 132 | - | 1 722 208 |
Instrumenty pochodne | 22 114 | 21 834 | 136 028 | 40 759 | - | 39 272 | 260 007 | |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych netto | - | 125 409 | 125 504 | 16 666 | - | 48 976 | - | 316 555 |
Należności depozytowe od cedentów | - | 87 | - | - | - | - | - | 87 |
Należności z tytułu reasekuracji | - | 751 | 3 938 | 655 | - | 13 484 | - | 18 828 |
Razem | 177 725 | 199 685 | 37 096 202 | 6 361 226 | 2 404 340 | 909 729 | 1 630 916 | 48 779 823 |
Aktywa obciążone ryzykiem kredytowym na 31 grudnia 2012 | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu | Aktywa na ryzyko klienta | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Dłużne papiery wartościowe | 60 901 | 23 965 | 31 965 124 | 1 765 248 | 567 346 | 88 581 | 1 458 434 | 35 929 599 |
- utrzymywane do terminu wymagalności | - | - | 20 856 351 | 253 464 | 7 744 | - | - | 21 117 559 |
- dostępne do sprzedaży | 59 000 | - | 1 637 211 | 56 805 | 245 000 | - | - | 1 998 016 |
- wyceniane w wartości godziwej | - | - | 8 656 044 | 636 110 | 314 602 | - | 1 458 434 | 11 065 190 |
- pożyczki | 1 901 | 23 965 | 815 518 | 818 869 | - | 88 581 | - | 1 748 834 |
Depozyty bankowe i transakcje warunkowe na skarbowych papierach wartościowych | 14 862 | 55 309 | 4 281 661 | 1 837 300 | 314 945 | 144 015 | 334 239 | 6 982 331 |
Pożyczki hipoteczne | - | - | - | - | - | 26 848 | - | 26 848 |
Pozostałe pożyczki | 23 | 528 | 2 147 | 51 | - | 991 524 | - | 994 273 |
Instrumenty pochodne | - | 5 948 | 56 605 | 84 700 | 4 573 | 12 244 | - | 164 070 |
Udział reasekuratorów w rezerwach szkodowych netto | - | 158 969 | 317 286 | 24 620 | - | 57 589 | - | 558 464 |
Należności depozytowe od cedentów | - | 329 | - | - | - | - | - | 329 |
Należności z tytułu reasekuracji | - | 5 337 | 4 872 | 1 093 | - | 3 797 | - | 15 099 |
Razem | 75 786 | 250 385 | 36 627 695 | 3 713 012 | 886 864 | 1 324 598 | 1 792 673 | 44 671 013 |
W tabeli poniżej przedstawiono współczynniki ryzyka kredytowego wykorzystywane przez Grupę PZU do pomiaru ryzyka kredytowego.
Ratingi Standard&Poor’s | AAA | AA | A | BBB | BB | Brak ratingu 1 |
---|---|---|---|---|---|---|
Współczynnik (%) rok 2013 | 0,76 | 0,88 | 1,65 | 4,59 | 15,09 | 27,84 |
Współczynnik (%) rok 2012 | 0,78 | 0,86 | 1,77 | 4,88 | 15,59 | 28,7 |
1) W przypadku zaangażowania w pożyczki hipoteczne bez ratingu przyjęto współczynnik w wysokości 2%, co odpowiada współczynnikowi dla najniższego ratingu inwestycyjnego BBB+.
Wielkość ryzyka kredytowego dla aktywów, dla których ryzyko ponosi Grupa PZU na dzień 31 grudnia 2013 roku wynosiła 1.523.259 tys. zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku 1.343.503 tys. zł; a przy zastosowaniu współczynników z 31 grudnia 2013 roku wartość ta wyniosłaby 1.273.222 tys. zł).
Ubezpieczenia finansowe i gwarancje
Ryzyko kredytowe wynikające z działalności w sektorze ubezpieczeń finansowych i gwarancji (głównie kontraktowych, zabezpieczających właściwe wykonanie zobowiązań wynikających z zawartego kontraktu oraz gwarancji celnych na bazie Kodeksu celnego) związane jest przede wszystkim z niebezpieczeństwem niewywiązania się klienta ze zobowiązań wobec osoby trzeciej.
Apetyt na ryzyko w zakresie podejmowanego ryzyka jest określany przez KRK w postaci zatwierdzenia granicznych wartości zaangażowania kredytowego w podziale na ekspozycję, portfel, linie produktowe, jednostki terenowe oraz pojedyncze ryzyko i grupę kapitałową.
Funkcja kontrolna w zakresie monitorowania ryzyka, niezależna od funkcji sprzedaży, jest ustanowiona na trzech poziomach. Pierwszym poziomem jest ocena ryzyka ubezpieczeń finansowych (ang. underwriting). Drugim poziomem jest poziom portfelowy realizowany przez Biuro Ubezpieczeń Finansowych („BUF”). BUF dokonuje analizy zmian wartości ekspozycji jak również szkodowości portfela pod kątem wartości i ilości oraz dokonuje analizy koncentracji i zaangażowania w jeden podmiot i grupę kapitałową. Informacje o poziomie ryzyka w portfelu przekazywane są BRY w celu całościowego monitoringu ekspozycji na poziomie spółki. Trzecim poziomem jest KRK.
Jednostką odpowiedzialną za bieżącą kontrolę ryzyka kredytowego jest BUF. Zarządzanie ryzykiem prowadzone jest na trzech poziomach – na poziomie indywidualnym, na poziomie produktu i portfela.
Stopień narażenia na ryzyko
Maksymalne narażenie na ryzyko kredytowe wynikające z gwarancji ubezpieczeniowych wyrażone kwotą czynnej odpowiedzialności na dzień 31 grudnia 2013 roku wyniosło 2.410 mln zł (na dzień 31 grudnia 2012 roku 2.786 mln zł).
Reasekuracja (z perspektywy ryzyka kredytowego reasekuratora)
W celu ograniczenia zobowiązań wynikających z podstawowej działalności PZU i PZU Życie zawierane są umowy reasekuracyjne o charakterze nieproporcjonalnym oraz proporcjonalnym. Działalność ta jest narażona na ryzyko kredytowe związane z ryzykiem ewentualnego niewykonania zobowiązania przez reasekuratora.
Ocena reasekuratorów, pod kątem ich jakości kredytowej, dokonywana jest na podstawie danych rynkowych, danych pozyskanych ze źródeł zewnętrznych np. z Standard&Poor’s, a także na podstawie modelu wewnętrznego. Model dzieli reasekuratorów na kilka klas w zależności od poziomu szacowanego ryzyka. Akceptowane są tylko te podmioty, których ryzyko jest niższe niż ustalony punkt odcięcia. Akceptacja nie jest automatyczna, a analiza jest uzupełniana o ocenę dokonaną przez brokerów reasekuracyjnych. W ramach monitoringu ryzyka kredytowego ocena danego podmiotu dokonana na podstawie modelu jest aktualizowana raz na kwartał. Dodatkowo wykonywane są testy warunków skrajnych (stress-test).
Poniższe tabele przedstawiają ryzyko kredytowe reasekuratorów, z którymi współpracowały spółki Grupy PZU.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (netto) na dzień 31 grudnia 2013 | Rating Standard&Poor's wg stanu na dzień 31 grudnia 2013 |
---|---|---|
Reasekurator 1 | 59 295 | AA- |
Reasekurator 2 | 36 135 | AA- |
Reasekurator 3 | 35 419 | brak ratingu |
Reasekurator 4 | 27 678 | AA- |
Reasekurator 5 | 24 579 | AA- |
Reasekurator 6 | 18 445 | A+ |
Reasekurator 7 | 17 141 | BBB+ |
Reasekurator 8 | 14 669 | A+ |
Reasekurator 9 | 13 979 | brak ratingu |
Reasekurator 10 | 13 465 | brak ratingu |
Reasekurator 11 | 13 099 | AA- |
Reasekurator 12 | 10 412 | A+ |
Reasekurator 13 | 9 483 | AA+ |
Reasekurator 14 | 8 499 | brak ratingu |
Reasekurator 15 | 7 223 | brak ratingu |
Reasekurator 16 | 6 830 | A |
Pozostali 1 | 210 254 | |
Razem | 526 605 |
1) W pozycji „Pozostałe” wykazane zostały udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
Reasekurator | Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (netto) na dzień 31 grudnia 2012 | Rating Standard&Poor's wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 |
---|---|---|
Reasekurator 17 | 184 816 | A+ |
Reasekurator 1 | 56 600 | AA- |
Reasekurator 5 | 57 326 | AA- |
Reasekurator 2 | 40 812 | AA- |
Reasekurator 8 | 24 332 | A+ |
Reasekurator 4 | 23 072 | AA- |
Reasekurator 6 | 17 726 | A+ |
Reasekurator 7 | 19 780 | BBB+ |
Reasekurator 9 | 12 622 | brak ratingu |
Reasekurator 10 | 10 644 | brak ratingu |
Reasekurator 18 | 10 612 | A |
Reasekurator 19 | 10 156 | A+ |
Reasekurator 20 | 9 406 | A+ |
Reasekurator 13 | 8 893 | AA+ |
Reasekurator 14 | 8 327 | brak ratingu |
Reasekurator 3 | 8 290 | brak ratingu |
Pozostali 1 | 245 920 | |
Razem | 749 334 |
1) W pozycji „Pozostałe” wykazane zostały udziały reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych o mniejszej wartości bilansowej niż dla wymienionych powyżej.
6.7.4. Ryzyko płynności
Ryzyko płynności jest zagrożeniem wystąpienia utraty zdolności do terminowego regulowania zobowiązań.
Źródłem ryzyka płynności finansowej w PZU i PZU Życie jest możliwość wystąpienia trzech rodzajów zdarzeń:
- niedobór środków płynnych w stosunku do bieżących potrzeb,
- brak płynności posiadanych instrumentów finansowych w portfelu każdej spółki,
- strukturalne niedopasowanie zapadalności aktywów do wymagalności zobowiązań.
W procesie zarządzania ryzykiem płynności PZU i PZU Życie kontrolują płynność w wymiarze krótkoterminowym, średnioterminowym oraz długoterminowym.
W zakresie zarządzania ryzykiem płynności krótkoterminowej w PZU i PZU Życie utrzymywane są środki w portfelu płynnościowym oraz walutowym w wysokości nie większej niż wyznaczony dla nich limit. Ponadto obie spółki wykorzystują do zarządzania płynnością transakcje warunkowe typu sell-buy-back. W odniesieniu do zarządzania ryzykiem płynności średnioterminowej w PZU i PZU Życie utrzymywane są portfele lokat o odpowiedniej płynności finansowej. Zarządzanie ryzykiem płynności długoterminowej oraz ryzykiem strukturalnego niedopasowania zapadalności aktywów do wymagalności zobowiązań PZU i PZU Życie odbywa się poprzez zarządzanie dopasowaniem aktywów do zobowiązań (Asset Liability Management, ALM), czyli dopasowaniem struktury lokat finansowych na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (RTU) stosownie do charakteru RTU. Proces ALM opiera się również na możliwie najlepszym zagwarantowaniu zdolności do wypłaty świadczeń i odszkodowań, także w niesprzyjających scenariuszach ekonomicznych. Pomiar ryzyka płynności w PZU i PZU Życie dokonywany jest poprzez oszacowanie niedoborów środków pieniężnych na wypłaty zobowiązań. Oszacowanie to dokonywane jest na podstawie zestawu analiz obejmujących m.in. luki płynności (niedopasowania przepływów netto), analizy rozkładu wydatków z działalności operacyjnej, dokonywanych w krótkich okresach i analizy niedopasowania walutowego.
Stopień narażenia na ryzyko
Przyszłe przepływy z aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych przedstawiono w wysokości nominalnej wartości prognozowanych przyszłych przepływów pieniężnych w podziale na okres, w którym nastąpi przepływ pieniężny. W przypadku dłużnych papierów wartościowych, pożyczek i lokat terminowych uwzględniono wszystkie przepływy, które nastąpią do dnia wykupu papieru wartościowego, likwidacji lokaty bądź spłaty pożyczki. Akcje i jednostki uczestnictwa zostały zaprezentowane w okresach przewidywanej ich sprzedaży lub odkupu.
Ubezpieczenia majątkowe i osobowe
W tabeli poniżej zostało zaprezentowane dopasowanie przepływów finansowych wynikających z rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz aktywów stanowiących ich pokrycie.
Wyszczególnienie | Przewidywana wartość przepływów pieniężnych (w milionach zł) | ||||
---|---|---|---|---|---|
do 3 miesięcy | powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy | powyżej 6 miesięcy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat | |
A. Prognozowane wydatki netto wynikające z umów ubezpieczenia zawartych do końca okresu sprawozdawczego (I + II) | (1 279) | (993) | (1 502) | (4 492) | (10 712) |
I. Wydatki | (1 288) | (1 000) | (1 510) | (4 521) | (10 791) |
II. Wpływy | 9 | 7 | 8 | 29 | 79 |
B. Wpływy z tytułu aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 2 072 | 1 037 | 1 544 | 4 544 | 12 436 |
I. Przyszłe wpływy, których wartość jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 2 072 | 819 | 273 | 4 163 | 5 545 |
- Obligacje rządowe | 1 299 | 719 | 194 | 3 312 | 5 422 |
- Bony skarbowe | - | - | - | - | - |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 8 | 9 | 6 | 522 | 87 |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 259 | 7 | - | - | - |
- Pożyczki | 2 | 2 | 3 | 197 | - |
- Należności | 500 | 38 | 20 | 10 | - |
- Pozostałe | 4 | 44 | 50 | 122 | 36 |
II. Przyszłe wpływy, których wartość zależy bezpośrednio od rynkowych stóp procentowych lub innych wskaźników i nie jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | - | 218 | 1 271 | 381 | 6 815 |
- Obligacje rządowe | - | - | 21 | 252 | 375 |
- Inne dłużne papiery wartościowe | - | - | 5 | 21 | 3 |
- Pożyczki | - | 1 | 2 | 15 | - |
- Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | - | 217 | 1 243 | 93 | 4 810 |
- Certyfikaty inwestycyjne | - | - | - | - | 1 627 |
III. Wpływy z pozostałych aktywów | - | - | - | - | 76 |
C. Saldo prognozowanych przepływów (A + B) | 793 | 44 | 42 | 52 | 1 724 |
D. Saldo skumulowanych przepływów | 793 | 837 | 879 | 931 | 2 655 |
Zaangażowania w fundusze inwestycyjne (jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne) dla potrzeb niniejszej analizy nie zostały skonsolidowane, to znaczy są wykazane jako jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne, a nie aktywa posiadane przez fundusze, co lepiej odzwierciedla perspektywę zarządzania płynnością oraz zapewniania pokrycia rezerw technicznych aktywami na poziomie poszczególnych spółek, z uwzględnieniem ustawowych limitów dotyczących koncentracji rodzajowej tych aktywów.
Prognozowane przepływy netto wynikające z umów ubezpieczeń majątkowych i osobowych zawartych do końca okresu sprawozdawczego zostały wyznaczone metodami statystyki i matematyki aktuarialnej z uwzględnieniem danych historycznych. Wpływy zostały skalkulowane w oparciu o składkę brutto. W wydatkach ujęte zostały wszystkie prognozowane koszty, jakie zakład ubezpieczeń poniesie w związku z zawartymi umowami ubezpieczenia.
Miarą niedopasowania terminów dat zapadalności aktywów (lokat) oraz wymagalności zobowiązań (rezerw techniczno–ubezpieczeniowych) jest luka duracji. Duracja lokat w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych wynosiła 4,9 (3,7 w 2012 roku) natomiast duracja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 5,1 (5,4 w 2012 roku).
Ubezpieczenia na życie
W tabeli poniżej zostało zaprezentowane dopasowanie przepływów finansowych wynikających z rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i zobowiązań z tytułu kontraktów inwestycyjnych oraz aktywów stanowiących ich pokrycie w ubezpieczeniach na życie. Tabela ta nie obejmuje przepływów związanych z produktami ubezpieczeniowymi i kontraktami inwestycyjnymi, dla których ryzyko inwestycyjne ponosi ubezpieczający.
Wyszczególnienie | Przewidywana wartość przepływów pieniężnych (w milionach zł) | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
do 6 miesięcy | powyżej 6 miesięcy do 1 roku | powyżej 1 roku do 5 lat | powyżej 5 lat do 10 lat | powyżej 10 lat do 20 lat | powyżej 20 lat | |
A. Prognozowane wydatki netto wynikające z umów ubezpieczenia i kontraktów inwestycyjnych zawartych do końca okresu sprawozdawczego (I + II) | (1 421) | (290) | (1 528) | (1 280) | (3 435) | (5 166) |
I. Wydatki | (2 266) | (1 112) | (7 221) | (6 673) | (10 157) | (9 093) |
II. Wpływy | 845 | 822 | 5 693 | 5 393 | 6 722 | 3 927 |
B. Wpływy z tytułu aktywów na pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych | 3 196 | 1 013 | 6 863 | 8 428 | 3 838 | 5 369 |
I. Przyszłe wpływy, których wartość jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 3 195 | 1 009 | 6 842 | 6 712 | 3 838 | 1 846 |
- Obligacje rządowe | 1 930 | 483 | 6 232 | 6 673 | 3 838 | 1 846 |
- Inne dłużne papiery wartościowe | 9 | 1 | 140 | 39 | - | - |
- Lokaty terminowe w instytucjach kredytowych | 968 | 81 | 330 | - | - | - |
- Pożyczki | 288 | 444 | 140 | - | - | - |
II. Przyszłe wpływy, których wartość zależy bezpośrednio od rynkowych stóp procentowych lub innych wskaźników i nie jest znana na koniec okresu sprawozdawczego | 1 | 4 | 21 | 1 716 | - | 3 523 |
- Obligacje rządowe | - | - | - | - | - | - |
- Inne dłużne papiery wartościowe | - | 2 | 11 | 1 | - | - |
- Pożyczki | 1 | 2 | 10 | - | - | - |
- Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych | - | - | - | - | - | 3 523 |
- Certyfikaty inwestycyjne | - | - | - | 1 715 | - | - |
III. Wpływy z pozostałych aktywów | - | - | - | - | - | - |
C. Saldo prognozowanych przepływów | 1 775 | 723 | 5 335 | 7 148 | 403 | 203 |
(A + B) | ||||||
D. Saldo skumulowanych przepływów | 1 775 | 2 498 | 7 833 | 14 981 | 15 384 | 15 587 |
Zaangażowania w fundusze inwestycyjne (jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne) dla potrzeb niniejszej analizy nie zostały skonsolidowane, to znaczy są wykazane jako jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne, a nie aktywa posiadane przez fundusze, co lepiej odzwierciedla perspektywę zarządzania płynnością oraz zapewniania pokrycia rezerw technicznych aktywami na poziomie poszczególnych spółek, z uwzględnieniem ustawowych limitów dotyczących koncentracji rodzajowej tych aktywów.
Prognoza przyszłych świadczeń oraz przyszłych składek netto w ubezpieczeniach na życie opracowana została przy uwzględnieniu założeń dotyczących współczynników śmiertelności, współczynników wypadkowości i urodzenia dzieci, rezygnacji ubezpieczonych, prognozowanych świadczeń, prognozowanych wpływów z tytułu składek netto.
Miarą niedopasowania terminów dat zapadalności aktywów (lokat) oraz wymagalności zobowiązań (rezerw techniczno–ubezpieczeniowych) jest luka duracji. Duracja lokat w ubezpieczeniach na życie wynosiła 5,5 (4,7 w 2012 roku), podczas gdy duracja rezerw techniczno-ubezpieczeniowych 21,1 (20,4 w 2012 roku).
6.7.5. Ryzyko operacyjne
Zgodnie z definicją przyjętą przez Grupę PZU ryzyko operacyjne jest rozumiane jako możliwość poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest optymalizacja poziomu ryzyka operacyjnego i efektywności operacyjnej w działalności Grupy PZU, prowadząca do ograniczenia strat i kosztów spowodowanych materializacją tego ryzyka oraz zapewnieniu adekwatnych i efektywnych mechanizmów kontrolnych, przy zastosowaniu odpowiednich rozwiązań organizacyjnych, proceduralnych i technicznych. Spółki wchodzące w skład Grupy PZU zarządzają ryzykiem operacyjnym zgodnie z wytycznymi zdefiniowanymi przez Grupę PZU z uwzględnieniem swojej specyfiki i skali działalności.
Okresowo Członkom Zarządu oraz Radzie Nadzorczej przekładane są informacje na temat poziomu ryzyka operacyjnego.
6.7.6. Ryzyko braku zgodności
Grupa PZU w toku prowadzenia swojej działalności narażona jest na ryzyko braku zgodności. Na podstawie regulacji wewnętrznych wprowadzono podział kompetencji w ramach systemowego i bieżącego zarządzania ryzykiem braku zgodności.
Zarządzanie systemowe polega w szczególności na formułowaniu rozwiązań dotyczących realizacji zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności, monitorowaniu procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności oraz promowaniu i monitorowaniu przestrzegania regulacji wewnętrznych oraz przyjętych standardów postępowania w zakresie zgodności.
Bieżące zarządzanie ryzykiem braku zgodności to identyfikacja, ocena i pomiar oraz dostosowanie do wymogów regulacyjnych.